Deformatsiya qiluvchi osteoartrit – bu tog’ay to’qimalarning birlamchi shikastlanishi va keyinchalik osteoartikulyar apparatlarning butun majmuasining degeneratsiyasi bilan suyak bo’g’imlarida progressiv distrofik o’zgarish. Deformatsiya qiluvchi osteoartroz artralgiya, funktsional qo’shma yetishmovchilik va ularning shaklidagi aniq o’zgarishlar bilan tavsiflanadi. Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning farmakoterapiyasi degenerativ jarayonlarning rivojlanishini sekinlashtirishga, og’riqni kamaytirishga va bo’g’imlarning faoliyatini yaxshilashga qaratilgan; ba’zi hollarda bo’g’imni endoprotezlash amalga oshiriladi. Deformatsiya qiluvchi osteoartroz kechishi ankilozning rivojlanishi yoki bo’g’imning patologik beqarorligi bilan asta-sekin o’sib boradi.
Umumiy ma’lumot
Deformatsiya qiluvchi osteoartroz – bu bo’g’imlarning keng tarqalgan patologiyasi bo’lib, unda biriktiruvchi to’qima tuzilmalarining regeneratsiyasining buzilishi bo’g’im tog’ayi – uning ingichkalashi, dag’allashishi, yorilishi, mustahkamligi va elastiklikni yo’qotishi erta qarishiga olib keladi. Subxondral suyak ochiladi va siqiladi, unda osteosklerotik o’zgarishlar yuzaga keladi, kistalar va marginal o’smalar – osteofitlar hosil bo’ladi.
Birlamchi turdagi deformatsiya qiluvchi osteoartroz dastlab sog’lom tog’ayda, uning funktsional chidamliligining tug’ma pasayishi bilan rivojlanadi. Ikkilamchi deformatsiya qiluvchi osteoartroz holatlari bo’g’im tog’ayidagi shikastlanish, suyak va artikulyar to’qimalarning yallig’lanishi, aseptik suyak nekrozi, gormonal yoki metabolik kasalliklar natijasida kelib chiqqan artikulyar nuqsonlar fonida yuzaga keladi.
Tasnifi
Klinik va rentgenologik ko’rinishga ko’ra, deformatsiya qiluvchi osteoartroz rivojlanishining 3 bosqichi mavjud:
- I – bo’g’imlarning harakatchanligining biroz pasayishi, qo’shma bo’shliqning biroz noaniq torayishi, bo’g’im yuzalari chekkalarida boshlang’ich osteofitlar bilan tavsiflanadi;
- II – harakatchanlikning pasayishi va harakat paytida bo’g’imning siqilishi, mushaklarning o’rtacha atrofiyasi, bo’g’im bo’shlig’ining sezilarli torayishi, suyak to’qimasida sezilarli osteofitlar va subxondral osteosklerozning shakllanishi;
- III – bo’g’imning deformatsiyasi va uning harakatchanligini keskin cheklash, bo’g’im bo’shlig’ining yo’qligi, aniq suyak deformatsiyasi, keng osteofitlar, subxondral kistalar, artikulyar «sichqonchalar» mavjudligi bilan farqlanadi.
Kellgren va Lourens mualliflari radiologik ko’rinishlarsiz deformatsiya qiluvchi osteoartritning 0 bosqichini ajratib ko’rsatishadi.
Deformatsiyalovchi osteoartroz belgilari
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning barcha turlari bo’g’imlardagi og’riqlar (artralgiya) bilan tavsiflanadi. Og’riqning mexanik turi bo’g’imdagi stress paytida (trabekulyar suyak to’qimalarining mikro sinishi, venoz staz va bo’g’im ichi gipertenziya, osteofitlarning atrofdagi to’qimalarga tirnash xususiyati beruvchi ta’siri, periartikulyar mushaklarning spazmi tufayli) paydo bo’ladi va dam olish paytida yoki tunda susayadi. . «Boshlash» og’rig’i qisqa vaqt davom etadi, qo’shma shish va reaktiv sinovitning rivojlanishi natijasida harakatning boshlanishi bilan paydo bo’ladi. Bog’imdagi «blokada» og’rig’i davriy xarakterga ega bo’lib, harakat paytida paydo bo’ladi va zararlangan tog’ay («bo’g’im» sichqoncha») bir qismi ikki bo’g’im yuzasi orasiga qisilganda bo’g’imni «chaqalaydi».
Deformatsiya qiluvchi artrozning namoyon bo’lishi orasida harakat paytida bo’g’imlarda krepitus (siqilish) mavjud; bo’g’im bo’shlig’ining kichrayishi, osteofitlarning ko’payishi va periartikulyar mushaklarning spazmi bilan bog’liq cheklangan qo’shma harakatchanlik; subxondral suyaklarning degeneratsiyasidan kelib chiqqan bo’g’imlarning qaytarilmas deformatsiyasi.
Avvalo, deformatsiya qiluvchi osteoartroz qo’llab-quvvatlovchi tizza va tirsak bo’g’imlariga, umurtqa pog’onasining bo’g’imlariga, shuningdek, barmoqlar va qo’llarning kichik falanga bo’g’imlariga ta’sir qiladi. Eng qiyin kurs – bu kestirib, bo’g’imlarning ishtiroki bilan deformatsiya qiluvchi artroz – koksartroz. Bemor tizzagacha radiatsiya, bo’g’imning «tiqilib qolishi» bo’lgan bel sohasidagi og’riqlardan aziyat chekadi. Son va dumba mushaklari gipotrofiyasining rivojlanishi, fleksiyon-adduksiya kontrakturasi pastki oyoqning funktsional qisqarishiga, oqsoqlikka, harakatsizlikka olib keladi.
Tizza bo’g’imlari (gonartroz) qiziqishi bilan deformatsiya qiluvchi artroz uzoq vaqt yurish, zinapoyaga ko’tarilish, siqilish va fleksiyon va kengayish harakatlarini bajarishda qiyinchilik bilan og’riq bilan namoyon bo’ladi. Qo’llarning kichik bo’g’imlarining artrozi bilan interfalangeal proksimal va distal bo’g’inlarning (Heberden va Bouchard tugunlari) chekkalarida og’riq va qattiqlik bilan birga zich tugunlar paydo bo’ladi.
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning umumiy shakli (Kellgren kasalligi, poliosteoartrit) bilan periferik va intervertebral bo’g’imlarda ko’plab o’zgarishlar mavjud. Poliosteoartrit odatda intervertebral disklarning osteoxondrozi, servikal va lomber umurtqa pog’onasidagi spondiloz; periartrit va tendovaginit bilan adashtiriladi.
Asoratlari
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning uzoq muddatli rivojlanishi ikkilamchi reaktiv sinovit, spontan gemartroz, ankiloz, son suyagi kondilining osteonekrozi, tashqi patellar subluksatsiyasining rivojlanishi bilan murakkablashishi mumkin.
Tashxislash
Deformatsiya qiluvchi osteoartroz tashxisi paytida bemor revmatolog bilan maslahatlashuvdan o’tadi va xarakterli klinik mezonlarga muvofiq bo’g’imning holati va funktsional faollik darajasini aniqlash uchun tadqiqotlar o’tkazadi. Ulardan asosiylari bo’g’im bo’shliqlarining torayishi, osteofitlarning ko’payishi, suyakning artikulyar sohalarining deformatsiyasi: kistalarning mavjudligi, subxondral osteosklerozni ko’rsatadigan rentgen diagnostik ma’lumotlardir. Deformatsiya qiluvchi osteoartrozda tog’ayga tushadigan o’zgarishlarni batafsilroq baholash uchun qo’shimcha ravishda ultratovush, umurtqa pog’onasi KT va ta’sirlangan bo’g’imning MRT tekshiruvi o’tkaziladi.
Ko’rsatmalarga ko’ra, bo’g’im punksiyasi amalga oshiriladi. Qiyin holatlarda artroskopiya bog’imdagi distrofik va degenerativ o’zgarishlarni aniqlaydigan sinovial membrana, artikulyar suyuqlik, tog’ay to’qimalarining biopsiyalarini morfologik o’rganish va maqsadli namuna olish bilan amalga oshiriladi.
Davolash
Osteoartroz deformatsiyalarini davolash etiologik holatlar, tizimlilik va davolash davomiyligini hisobga olgan holda kompleks yondashuvni o’z ichiga oladi. Avvalo, kasal bo’g’inni (ayniqsa, qo’llab-quvvatlovchi) tekshirish, vosita faolligini kamaytirish, uzoq vaqt yurishdan, sobit pozitsiyalardan va og’irliklarni ko’tarishdan, yurish paytida tayoqdan foydalanish kerak.
Osteoartrozni deformatsiyasida bo’g’imlarda yallig’lanish va og’riqni kamaytirishga NSYQVlarni tayinlash orqali erishiladi: diklofenak, nimesulid, indometatsin. Jiddiy og’riq sindromi gormonal dorilarni kiritish bilan intraartikulyar blokadalar bilan bartaraf etiladi. Oshqozon yarasi rivojlanish xavfi bo’lsa, meloksikam, lornoksikam preparatlari, topikal yallig’lanishga qarshi malhamlar, gellar buyuriladi. Intraartikulyar yiringni sekin rezorbsiyasi bilan uning punksion evakuatsiyasi amalga oshiriladi.
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning dastlabki bosqichida xondroprotektorlar (glyukozamin gidroxlorid va xondroitin sulfat) samarali bo’lib, togay yo’qolishini to’xtatishga va uning tuzilishini tiklashga yordam beradi. Deformatsiya qiluvchi osteoartroz bilan mahalliy fizioterapiya buyuriladi – parafin va ozokeritoterapiya, yuqori chastotali elektroterapiya, novokain va analgin bilan elektroforez, magnitoterapiya va lazer terapiyasi. Mushak-boylam tuzilmalarni mustahkamlash va bo’g’imlarning motor funktsiyasini yaxshilash uchun terapevtik gimnastika, kineziterapiya, muntazam kurort davolash va balneoterapiya buyuriladi.
Tizza bo’g’imlarining og’ir shikastlanishi bo’lsa, artroplastika amalga oshiriladi, oyoq Bilagi zo’r bo’g’imlarning deformatsiyalanuvchi osteoartrozi rivojlanganda, bo’g’imning to’liq immobilizatsiyasi (artrodez) samarali bo’ladi. Osteoartroz deformatsiyasini davolashda yangilik tog’ay to’qimalarining shikastlangan hujayralarini almashtiradigan va regenerativ jarayonlarni faollashtiradigan ildiz hujayralaridan foydalanish hisoblanadi.
Prognoz va profilaktika
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning rivojlanish tezligi va darajasi uning shakli, lokalizatsiyasi, shuningdek, bemorning yoshi va sog’lig’ining umumiy holati bilan belgilanadi. Koksartroz oyoq-qo’llarining funktsiyasini jiddiy ravishda buzishi, hatto nogironlikka olib kelishi mumkin. Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning ko’p shakllari bilan og’riqli reaktsiyani bartaraf etish, bo’g’imning faoliyatini yaxshilashga erishiladi, ammo kattalar bemorida tog’ay to’liq tiklanishiga erishib bo’lmaydi.
Deformatsiya qiluvchi osteoartrozning oldini olish bo’g’imlarning haddan tashqari yuklanishini cheklash, jarohatlarni (burilishlar, ko’karishlar), suyak apparati kasalliklarini (displaziya, tekis oyoqlar, skolioz) o’z vaqtida davolash, muntazam gimnastika va optimal tana vaznini saqlashdan iborat.
Mutaxxasislar nima tavsiya etadi ?
Organizmni sog’lomlashtirish, kasalliklarni oldini olish uchun avvalo mavjud kasalliklarni bartaraf etish va yetishmovchiligi mavjud vitaminlar, makro va mikroelementlar o’rnini qoplash zarur. Organizm uchun zarur bo’lgan barcha vitamin va mikroelementlarni o’zida jamlagan ALHADAYA qora sedana yog’i kapsulasini tavsiya etamiz .
✍️Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо (с.а.в)нинг “Қора седана ўлимдан бошқа ҳар бир дардга даводир“ деган сўзлари саҳиҳ ҳадисларда кўп бора келтирилган
⚜ Нима учун айнан – ALHADAYA кўпчиликнинг танлови?
🔹 Энг сифатли қора седана ёғи капсуласи
🔹 Иммунитетни мустаҳкамлайди
🔹 Ўпка – бронх касалликларини олдини олади
🔹 Асаб ва юрак тизими фаолиятини тиклайди
🔹 Овқат ҳазм қилиш тизимини ва
тана тери ҳолатини яхшилайди
🔹 Сочларни ўстиради ва мустаҳкамлайди
🔹 Қондаги холестерин миқдорини камайтиради
🔹 табиий ва Ҳалол маҳсулот
Mavzuga aloqador
Koksartroz kasalligi haqida ma’lumot – sababi, turlari, belgilari, asoratlari, davolash va profilaktikasi
Bexterov kasalligi ( ankilozlovchi spondiloartroz, spondilit ) haqida – sababi, belgilari, tasnifi, tashxislash, davolash va oldini olish
Artroz haqida – bo’g’imning surunkali distrofik kasalligi