Oshqozon og’rishi ( og’rig’i, ошқозон оғриши, epigastral sohada og’riq ) haqida – sababi, belgilari, tasnifi, tashxislash, davolash va oldini olish

Oshqozon og’rig’i funktsional ovqat hazm qilish buzilishi, ichak infektsiyalari, gastrit va oshqozon yarasi kasalliklari bilan rivojlanadi. Simptom begona jismlar va oshqozon neoplazmalari, pilorik stenoz, NSYQV gastropatiyasi bilan yuzaga keladi. Qorin og’rig’i sindromining sabablarini aniqlash uchun instrumental usullar qo’llaniladi – ultratovush, FGDS, rentgen tekshiruvi, intragastral pH-metriya. Og’riqni yo’qotish uchun dori-darmonlar qo’llaniladi: oshqozon sekretsiyasini kamaytiradigan dorilar, antasidlar, spazmolitiklar va prokinetiklar. O’tkir holatlarda oshqozonni yuvish, sorbentlar, antidotlar buyuriladi.

Sabablari

Oshqozon faoliyati funksional buzilishi

Yosh va o’rta yoshdagi odamlarda oshqozon og’rig’ining eng keng tarqalgan sababi. Bu erkaklarda ayollarga qaraganda 2 marta tez-tez uchraydi. O’tkir og’riqlarga aylanishi mumkin bo’lgan epigastral zonada yoqimsiz og’riqli hislar bilan tavsiflanadi. Og’riq sindromi tabiatda o’zgaruvchan, vaqti-vaqti bilan paydo bo’ladi. Bu noqulaylik, ko’ngil aynishi, oshqozon yonishi bilan birga keladi. Simptomlar achchiq ovqat yeganda, tez ovqatlanganda, quruq ovqatdan foydalanish bilan qo’zg’atiladi.

Ichak infeksiyalari

Oshqozonning zararlanishi oziq-ovqat kasalliklari, stafilokokklar bilan kasallanish uchun ko’proq xosdir. Eski ovqatni iste’mol qilgandan keyin bir necha soat o’tgach, epigastral mintaqada kuchli og’riqlar, ko’ngil aynishi va takroriy qayt qilish boshlanadi. Simptomlar ko’pincha suvli diareya bilan bog’liq. Qorin bo’shlig’ida, shu jumladan oshqozonda og’riq salmonellyoz, escherichiosis bilan sodir bo’ladi.

Gastrit

Og’riqli hislarning tabiati yallig’lanish turiga bog’liq. Giperatsid gastrit uchun och qoringa kuchli og’riqlar xosdir. Ular oshqozon yarasi xurujiga o’xshaydi, oshqozon yonishi va nordon qichishish bilan birga keladi. Gipoatsid gastrit bilan ovqatdan keyin sust og’riq paydo bo’ladi. Ko’ngil aynishi, oshqozonda og’irlik, ishtahaning pasayishi bilan kuchayadi.

Yara kasalligi

Oshqozon shilliq qavatining yarali nuqsoni uchun epigastral og’riq xarakterlidir. Antral va oshqozon tanasining zararlanishi bilan tananing markaziy chizig’ining chap tomonida va pilorik qismdagi nuqson bilan – o’ngda og’riq kuzatiladi. Og’riqli hislar ko’pincha kurak, umurtqa pog’onasi yoki ko’krakning chap tomoniga beriladi, yurakdagi og’riqni taqlid qiladi.

Oshqozon yarasi bilan og’riqli ko’rinish ovqatdan keyin 30-60 daqiqadan so’ng odatiy holdir. Qusur mahalliylashtirilgan qanchalik baland bo’lsa, avvalroq og’riq seziladi. O’n ikki barmoqli ichak patologik jarayonda ishtirok etganda, «och» va tungi og’riqlar ustunlik qiladi. Ovqatlanish oxirida ular kamayadi. Bemorning ahvoli qusishdan keyin, oshqozon maydoniga isitish huqnasi qo’llanilganda yaxshilanadi.

Oshqozon yarasi kasalligining murakkab kursi bilan simptomlarning tabiati o’zgaradi. Yaraning teshilishi oshqozonda kuchli «xanjar» og’rig’i bilan namoyon bo’ladi, bu ba’zida og’riqli zarba fonida hushidan ketishga olib keladi. Agar teshilish qon ketishi bilan kechsa, og’riq yo’qoladi. Umumiy simptomlar tobora ortib boradi: qorin bo’shlig’i mushaklarining himoya kuchlanishi, kuchli holsizlik, rangparlik, taxikardiya mavjud bo’ladi.

Pilorostenoz

Pilorik stenozning kompensatsiyalangan bosqichida qorin bo’shlig’ida sust og’riq paydo bo’ladi, bu ovqatdan keyin kuchayadi. Qoida tariqasida, qusish bemorlarga yengillik keltiradi. Jarayonning dekompensatsiyasi zo’ravonlik, epigastral sohada kuchli og’riqlar bilan namoyon bo’ladi. Har bir ovqatdan keyin qusiladi, qusish ko’pincha ko’p soatlar oldin iste’mol qilingan ovqatlarni o’z ichiga oladi. Bemorlar tez vazn yo’qotadilar, doimiy zaiflik va uyquchanlikdan shikoyat qiladilar.

Diafragmal churra

Ushbu kasallik bilan og’riq ko’pincha to’sh orqasiga tarqaladi, ammo oshqozon proektsiyasida joylashgan bo’lishi mumkin. Og’riqli hislar juda kuchli, kurak sohasiga tarqalish xarakterlidir. Og’riq ovqatdan, jismoniy faoliyatdan keyin, tanani oldinga egilganda bezovta qiladi. Simptomlar chuqur nafas olish va suv ichish orqali yo’qoladi. Diafragma churrasining ikkinchi o’ziga xos belgisi disfagiya bo’lib, ko’pincha suyuq yoki yarim suyuq ovqat iste’mol qilinganda paydo bo’ladi.

Turli hosilalar

Oshqozonning yaxshi sifatli poliplari uchun kuchli bo’lmagan og’riqlar xarakterlidir, bu odatda kamdan-kam hollarda bezovtalanadi. Aksariyat odamlar ularga e’tibor bermaydilar. Klinik ko’rinish ovqatdan keyin noqulaylik, kekirish bilan to’ldiriladi. Dastlab, og’riq epigastral sohaga lokalizatsiya qilinadi, keyin qorin bo’shlig’i bo’ylab tarqaladi.

Oshqozon saratoni epigastral zonada doimiy o’rtacha og’riq bilan tavsiflanadi. Noqulaylik ovqatlanish oxirida kuchayadi. Shuningdek, qorin bo’shlig’ida og’irlik, ishtahani pasayishi va vazn yo’qotish sodir bo’ladi. Patognomonik alomat – bu ta’mga bo’lgan afzalliklarning keskin o’zgarishi, go’shtli ovqatdan nafratlanish. Jarayonning rivojlanishi bilan og’riq juda kuchli bo’ladi va standart analgetiklar tomonidan to’xtamaydi.

Yot jism

Noxush tuyg’ular yutib yuborilgan narsalar (tugmalar, suyak bo’laklari, protezlar) va tanada hosil bo’lgan toshlar (o’t pufagi, oshqozon bezoarlari) tufayli yuzaga keladi. Katta begona jism bilan bemor oshqozonda doimiy og’riq yoki to’mtoqi og’riqn boshdan kechiradi. Simptomlar ovqatdan keyin kuchayadi: epigastral sohada og’irlik va kenglik hissi haqida tashvishlanadi.

Hazm a’zolari boshqa kasalliklarida

Oshqozon sohasidagi og’riqlar ko’pincha qo’shni organlarning kasalliklari – jigar va o’t pufagi, oshqozon osti bezi va ichaklar tufayli yuzaga keladi. Xoletsistit uchun epigastral soha va o’ng qovurg’a ostiga og’riqning lokalizatsiyasi, yog’li ovqatni iste’mol qilgandan keyin ko’ngil aynishi va qayt qilish odatiy holdir. Pankreatit bilan belbog’ og’rig’i qorinning yuqori qismida paydo bo’ladi, bu odatda orqa tomonga tarqaladi.

Miokard infarktida

Yurak xurujining qorin shakli bilan epigastral sohada og’riq seziladi. Bemor qo’l va tananing chap tomoniga tez-tez tarqalishi bilan to’satdan, kuchli og’riqdan shikoyat qiladi. Huruj oshqozon yarasi yoki pankreatitning kuchayishiga o’xshaydi. Ko’ngil aynishi,  qusish refleksi kuzatiladi. Oshqozon og’rig’i kuchli holsizlik, yurak urish tezligining oshishi bilan kuchayadi. Sovuq ter terini qoplaydi.

Dorilar nojo’ya ta’siri natijasida

Ko’pincha og’riqli hislar yallig’lanishga qarshi dori-darmonlarni nazoratsiz qabul qilish natijasida paydo bo’ladi, bu NSYQV gastropatiyasining rivojlanishiga olib keladi. Kechasi yoki och qoringa paydo bo’ladigan o’rtacha og’riq bilan tavsiflanadi. Simptom qorin bo’shlig’ida og’irlik, ko’ngil aynishi, meteorizm bilan birga keladi. Patologiya xavflidir, chunki odamlarning 50 foizida u asimptomatik bo’lib, keyin oshqozon qon ketishi sifatida o’zini namoyon qilishi mumkin. NSYQVlarga qo’shimcha ravishda, oshqozon bezovtaligi glyukokortikoidlar, antigipertenziv dorilar tomonidan qo’zg’atiladi.

Kam uchraydigan sabablar

• Zaharlanish: zaharli qo’ziqorin va o’simliklar, pestitsidlar, og’ir metallar tuzlari.
  
• Motorika buzilishi: yurak sfinkterining ahalaziyasi, yurak yetishmovchiligi, pilorospazm.
  
• Oshqozon anomaliyalari: Menetrie kasalligi, tug’ma divertikullar, organning kattaligi.
  
• Nevrologik muammolar: nevrasteniya, maskalangan depressiya.

Tashxislash

Dastlabki uchrashuvda gastroenterolog kasallikning shikoyatlari va anamnezini to’playdi, ovqat hazm qilish tizimining fizik tekshiruvini o’tkazadi: qorin bo’shlig’ini yuzaki va chuqur palpatsiya qilish, peritoneal simptomlarni tekshiradi. Diagnostik qidiruv oshqozon og’rig’ining sabablarini aniqlashga qaratilgan. Buning uchun laboratoriya va instrumental diagnostika usullari buyuriladi:

• Qorin bo’shlig’ining ultratovush tekshiruvi. Sonografiya – bu oshqozon-ichak trakti motorikasining buzilishi, oshqozon devoridagi yallig’lanish o’zgarishlarini aniqlaydigan skrining tadqiqotidir. Texnika maxsus tayyorgarlikni talab qilmaydi, u dastlabki tashxis qo’yish uchun amalga oshiriladi.
• FGDS. Qizilo’ngach, oshqozon, o’n ikki barmoqli ichakning shilliq qavatini endoskopik tekshirish  – eng informatsion usul. Shifokor eroziya va yara nuqsonlarni, oshqozon sfinkterlarining disfunktsiyasi belgilarini aniqlaydi. Agar shubhali neoplazmalar aniqlansa, materialning gistologik tahlili uchun biopsiya o’tkaziladi.
• Radiografiya. Bariy rentgenogrammasi oshqozon-ichak traktining barcha qismlarini ko’rish imkonini beradi. To’ldirishning nuqsonlari, «to’lish defekti», organ konturlarining deformatsiyasi oshqozonning zararlanishidan dalolat beradi. Tashxisni aniqlashtirish uchun qorin bo’shlig’ining kompyuter tomografiyasi talab qilinadi.
• Oshqozon ichidagi pH-metriya. Oshqozonning kislotalilik darajasi 24 soat ichida o’rganiladi. Ushbu tahlilga ko’ra, organning ekzokrin hujayralarining ishlashi aniqlanadi, gastrit turi aniqlanadi. Patologiya aniqlanganda intraesophageal pH-metriya, qondagi gastrin kontsentratsiyasini o’lchash amalga oshiriladi.
• Laboratoriya usullari. Oshqozondagi og’riqlar bilan, koprogramma natijalari odatda indikativ bo’lib, unda lipidlar, hazm bo’lmagan mushak tolalari va kraxmal darajasi baholanadi. Yallig’lanishni aniqlash uchun qon testi qo’llaniladi. Surunkali gastritda megaloblastik anemiya tez-tez tashxis qilinadi.

Davolash

Tashxis qo’yilguncha birinchi yordam

Oshqozonda mo’tadil og’riqlar uchun dori-darmonsiz usul qo’llaniladi. Ovqat hazm qilish tizimidagi yukni kamaytirish uchun dietadan qizarib pishgan, hamirli, yog’li ovqatlar chiqarib tashlanadi. Shilliq qavatning tirnash xususiyati kamaytirish uchun siz kuchli qahva, ziravorlar, gazlangan ichimliklardan voz kechishingiz kerak. Kuniga 5 marta kichik qismlarda ovqatlanish kerak, har bir bo’lakni yaxshilab chaynash kerak.

Zaharlanish natijasida kelib chiqqan o’tkir gastritda imkon qadar tezroq oshqozonni yuvish talab qilinadi. Qolgan toksinlarni bog’lash va olib tashlash uchun faollashtirilgan uglerod, silikon dioksid va silikon geli asosida sorbentlar qo’llaniladi. Agar odamda juda kuchli og’riqlar bo’lsa, qon lahtalari bilan qusish, najasning qatroni bo’lsa, darhol shifokorga murojaat qilishingiz kerak.

Dorilar bilan davolash

Oshqozon og’rig’ining aksariyat holatlari organik patologiya bilan bog’liq bo’lib, bu alohida tanlangan etiotrop va patogenetik terapiyani talab qiladi. Oshqozon shilliq qavatining dorilar bilan zararlanishida, yoqimsiz simptomlarni keltirib chiqaradigan preparatni bekor qilish kerak. Asosiy kasallikni davolash va simptomlarni bartaraf etish uchun quyidagilar buyuriladi:

• Antisekretor dorilar. Proton pompasi ingibitorlari va H2-gistamin retseptorlari blokatorlari yuqori kislotalilikni davolash uchun asosiy dorilardir. Ular xlorid kislota hosil bo’lishini bloklaydi, shikastlangan shilliq qavatdagi tirnash xususiyati beruvchi ta’sirini yo’q qiladi.
• Antatsidlar. Dori vositalarining harakati me’da shirasining kislotaliligini tezda neytrallashga qaratilgan. Ular gastrit, oshqozon yarasi kasalligida og’riqni yo’q qiladi. So’rilmaydigan antasidlarga afzallik beriladi va uzoq muddatli ta’sirga ega.
• Spazmolitiklar. Dori-darmonlar mushak tolalari va sfinkterlarning kuchlanishini normallashtirish orqali og’riqni tezda yengillashtiradi. Ular boshqa dorilar bilan bartaraf etilmaydigan kuchli og’riqni yo’qotish uchun simptomatik terapiya sifatida qo’llaniladi.
• Prokinetiklar. Ular oshqozon va uning sfinkter apparati mushak membranasining patologik spazmini yoki atoniyasini yo’q qilish uchun qo’llaniladi. Ular oshqozon-ichak trakti orqali oziq-ovqat harakatini tezlashtiradi, faol ichak peristaltikasini rag’batlantiradi.
• Fermentlar. Boshqa ovqat hazm qilish organlarining birgalikdagi kasalliklari uchun o’rin bosish terapiyasi tavsiya etiladi. Pankreatik fermentlar oziq-ovqat hazm bo’lishini tezlashtiradi, ichaklarda fermentatsiya va chirishni oldini oladi.
• Gastroprotektorlar. Oshqozon devorini zararli ta’sirlardan himoya qilish kerak. Shu maqsadda, oshqozonda himoya omillar darajasini oshiradigan E guruhi prostaglandinlari buyuriladi.

Oshqozondagi og’riqlar oshqozon-ichak trakti patologiyasi bilan qo’zg’atmasa, bemor tegishli mutaxassisliklar shifokorlari – kardiolog, nevropatolog, psixiatr tomonidan davolanish uchun tanlanadi. Kasallikni hisobga olgan holda, bunday bemorlarga antianginal va antiaritmik preparatlar, sedativlar, antidepressantlar buyuriladi.

Xirurgik davo

Malignizatsiya, oshqozon-ichak kasalliklarining dekompensatsiyalangan yoki terapevtik jihatdan turg’un shakllari uchun operatsiyalar tavsiya etiladi. Jarrohlik usulini tanlash asosiy kasallik bilan belgilanadi. Bemorlar organlarni saqlaydigan operatsiyalarni (vagotomiya, gastrostomiya yoki gastroanastomoz, piloromiotomiya yoki piloroplastika, poliplarni, bezoarlarni olib tashlash), har xil turdagi rezektsiyalarni, gastrektomiyani amalga oshirishi mumkin.

Энг сифатли қора седана ёғи капсуласи – ALHADAYA

🔹Кўпчиликнинг қийнайдиган гипертонияни олдини олишда;

🔹Қандли диабетга қарши курашишда;

🔹Ревматизм ва бўғим касалликларининг олдини олишда;

🔹Жигар ва буйрак муаммолардан халос этишда;

🔹Турли бактерия, вирус, шамоллаш ва гриппнинг олдини олишда;

🔹 Aллергия, инсон организмида яшаб, соғлом ривожланишга йўл қўймайдиган паразитлардан халос бўлишда;

🔹Иммунитетингизни бақувват қилиб, чарчоқ, ҳолсизлик, уйқусизлик ва ҳазим қилиш тизимини яхшилашда яқиндан кўмаклашади.

Боғланиш ва тўлиқ маълумот

Тел : +998 99 842 88 86

Телеграм : @al_hadaya_2

Расмий саҳифа : www.alhadaya.uz