29.03.2024

Tibbiyot24.uz

Tibbiyot Sayti

Qorin bo’shlig’idagi ( bachadondan tashqari, ektopik ) homiladorlik haqida ma’lumot – sababi, belgilari, tasnifi, tashxislash, davolash va oldini olish

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlik – bu tuxum hujayrasi bachadonga emas, balki qorin bo’shlig’iga joylashgan homiladorlikdir. Xavf omillari – naylarning yallig’lanish kasalliklari, reproduktiv organlarda operatsiyalar, IUDni uzoq muddat qo’llash, genital infantilizm, tos a’zolarining o’smasi, endokrin kasalliklar va stress. Uning namoyon bo’lishida, asoratlar paydo bo’lishidan oldin, qorin bo’shlig’idagi homiladorlik odatdagi homiladorlikka o’xshaydi. Ichki qon ketishining rivojlanishi va qorin bo’shlig’i organlariga zarar yetkazish ehtimoli yuqori. Tashxis shikoyatlar, anamnez, umumiy va ginekologik tekshiruv ma’lumotlari va instrumental tadqiqotlar natijalari asosida amalga oshiriladi. Davolash tezda amalga oshiriladi.

Umumiy ma’lumot

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlik – bu embrion bachadon bo’shlig’iga emas, balki omentum, qorin parda yoki qorin bo’shlig’i organlari yuzasiga joylashgan homiladorlik. Ektopik homiladorlik umumiy sonining 0,3-0,4% ni tashkil qiladi. Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikning rivojlanishi uchun xavf omillari reproduktiv tizimdagi patologik o’zgarishlar, yosh, stress va endokrin kasalliklardir. Natija tuxumdonni implantatsiya qilish joyiga, qon ta’minoti darajasiga va embrionni implantatsiya qilish hududida katta tomirlarning mavjudligiga bog’liq. Xomilaning o’limi, katta tomirlar va ichki organlar shikastlanishi mumkin. Qorin bo’shlig’idagi homiladorlik shoshilinch jarrohlik aralashuvi uchun dalolatdir. Ushbu patologiyani davolash akusher-ginekologlar tomonidan amalga oshiriladi.

Sabablari

Sperma hujayra bachadon naychasining ampulasida tuxumga kiradi. Implantatsiya natijasida ajoyib qobiq bilan qoplangan zigota hosil bo’ladi. Keyin zigota bo’linishni boshlaydi va bir vaqtning o’zida tubal epiteliy kipriklarining peristaltik qisqarishi va tebranishlari ta’sirida fallop naychasi bo’ylab harakatlanadi. Bunda embrionning tabaqalanmagan hujayralari umumiy ajoyin qobiq tomonidan saqlanadi. Keyin hujayralar ikki qatlamga bo’linadi: ichki (embrioblast) va tashqi (trofoblast). Embrion blastokista bosqichiga o’tadi, bachadon bo’shlig’iga kiradi va qobig’ini «to’kadi». Trofoblast  endometriya vorsinkasiga chuqur o’rnashadi – implantatsiya sodir bo’ladi.

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlik ikki holatda sodir bo’ladi. Birinchisi, agar tuxum hujayrasi implantatsiya paytida qorin bo’shlig’ida bo’lsa (birlamchi qorin bo’shlig’i homiladorlik). Ikkinchisi, agar embrion dastlab fallop naychasiga joylashtirilsa, so’ngra tubal abort sifatida rad etilsa, qorin bo’shlig’iga kiradi va qorin bo’shlig’iga, omentumga, jigarga, tuxumdonga, bachadonga, ichakka yoki taloq yuzasiga qayta joylashtirilsa (ikkilamchi qorin bo’shlig’idagi homiladorlik). Ko’pincha birlamchi va ikkilamchi shakllarni ajratib bo’lmaydi, chunki embrion rad etilgandan keyin birlamchi implantatsiya joyida chandiq hosil bo’ladi, bu standart tadqiqotlar davomida aniqlanmaydi.

Qorin bo’shlig’ida homiladorlikning rivojlanishi uchun xavf omillari tuxumdonlar va bachadon naychalarining yallig’lanish kasalliklari, jarrohlik aralashuvlar natijasida naychalarning yopishqoqligi va kontraktilligining buzilishi, jinsiy a’zolar infantilizmida naychalarning peristaltikasining sekinlashishi, mexanik siqilish, naychalarning o’smalari, bachadon naychalarining endometriozi, EKO va bachadon ichi kontraseptiv vositalardan uzoq muddat foydalanish. Bundan tashqari, qorin bo’shlig’ida homiladorlik ehtimoli buyrak usti va qalqonsimon bezlarning kasalliklari va tubal peristaltikani sekinlashtiradigan progesteron darajasining oshishi bilan ortadi. Ba’zi mualliflar qorin bo’shlig’idagi homiladorlik va trofoblastning erta faollashishi o’rtasidagi mumkin bo’lgan bog’liqlikka ishora qiladilar.

Chekuvchi ayollarning qorin bo’shlig’ida homilador bo’lish xavfi chekmaydiganlarga qaraganda 1,5-3,5 baravar yuqori. Bu immunitetning pasayishi, fallop naychalarining peristaltik harakatlarining buzilishi va ovulyatsiyaning kechikishi bilan bog’liq. Bir nechta tadqiqotchilar qorin bo’shlig’idagi homiladorlik va stress o’rtasidagi bog’liqlikni ta’kidlaydilar. Stressli vaziyatlar fallop naychalarining kontraktil faolligiga salbiy ta’sir qiladi, bu esa antiperistaltik qisqarishni keltirib chiqaradi, buning natijasida embrion naychada saqlanadi, uning devoriga yopishadi va keyin tubal abortdan keyin qorin bo’shlig’iga qayta joylashtiriladi.

So’nggi o’n yilliklarda kech reproduktiv yoshdagi ayollarda ektopik homiladorlik (shu jumladan qorin bo’shlig’i) muammosi tobora dolzarb bo’lib bormoqda. Karyera qurish, ularning ijtimoiy va moddiy ahvolini yaxshilash zarurati ayollarni bola tug’ilishini kechiktirishga undaydi. Ayni paytda, yoshi bilan gormonal fon o’zgaradi, naychalarning peristaltikasi kamroq faollashadi, turli xil neyrovegetativ kasalliklar paydo bo’ladi. 35 yoshdan oshgan ayollarda qorin bo’shlig’ida homiladorlikning rivojlanish xavfi 24-25 yoshgacha bo’lgan ayollarga qaraganda 3-4 baravar yuqori.

Qorin bo’shlig’ida homiladorlikning borishi embrionning biriktirilish joyining xususiyatlariga bog’liq. Qon ta’minoti yomon bo’lgan joyga implantatsiya qilinganida, homila o’ladi. Kichkina tomirlarning tarvaqaylab ketgan tarmog’i bo’lgan joyga biriktirilganda, embrion normal homiladorlikdagi kabi rivojlanishda davom etishi mumkin. Bundan tashqari, qorin bo’shlig’ida homiladorlik paytida tug’ma nuqsonlar ehtimoli normal homiladorlik davridagiga qaraganda ancha yuqori, chunki homila bachadon devori bilan himoyalanmagan. Qorin bo’shlig’idagi homiladorlik juda kamdan-kam hollarda muddatidan oldin amalga oshiriladi. Katta tomirlar bilan ta’minlangan homila o’sishi bilan katta ichki qon ketish sodir bo’ladi. Plasentaning parenximal va ichi bo’sh organlar to’qimalariga kirib borishi bu organlarning shikastlanishiga olib keladi.

Belgilari

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikda asoratlar paydo bo’lishidan oldin, alomatlar odatdagi homiladorlikdagi kabi kechadi. Dastlabki bosqichlarda ko’ngil aynish, holsizlik, uyquchanlik, ta’m va hidning o’zgarishi, hayz ko’rishning yo’qligi va sut bezlarining to’lib ketishi kuzatiladi. Ginekologik tekshiruv vaqtida homilaning bachadonda yo’qligi, bachadonning o’zi esa biroz kattalashganligi va homiladorlik davriga to’g’ri kelmasligini aniqlash mumkin. Ba’zi hollarda qorin bo’shlig’idagi homiladorlikning klinik ko’rinishi tan olinmaydi, lekin ko’p homiladorlik, miomatoz tugun bilan homiladorlik yoki bachadonning tug’ma malformatsiyasi sifatida talqin qilinadi.

Keyinchalik, qorin bo’shlig’ida homilador bo’lgan bemor pastki qorindagi og’riqlardan shikoyat qilishi mumkin. Kichik tomirlarning shikastlanishi bilan anemiyaning kuchayishi kuzatiladi. Ichki organlarning shikastlanishining klinik ko’rinishlari juda o’zgaruvchan. Ba’zida qorin bo’shlig’idagi homiladorlikdagi bunday asoratlar bachadon yorilishi tahdidi, platsentaning erta ajralib chiqishi yoki homila tushish xafi bilan noto’g’ri hisoblanadi. Og’ir holsizlik, bosh aylanishi, ongni yo’qotish, ko’z oldi qorong’ulashishi, ko’p terlash, qorinning pastki qismida og’riq, terining va shilliq pardalarning rangsizligi ichki qon ketishining rivojlanishini ko’rsatadi – homilador ayolning hayoti uchun bevosita xavf tug’diradigan favqulodda patologiya.

Tashxislash va davolash

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikni erta tashxislash juda muhim, chunki bu xavfli asoratlar rivojlanishining oldini olishga, bemorning hayoti va sog’lig’iga tahdidni bartaraf etishga imkon beradi. Tashxis ginekologik tekshiruv ma’lumotlari va ultratovush tekshiruvi natijalari asosida belgilanadi. Diagnostik xatolarga yo’l qo’ymaslik uchun tadqiqot bachadon bo’yni identifikatsiyasidan boshlanadi, so’ngra «bo’sh» bachadon va bachadondan uzoqda joylashgan tuxum hujayrasi aniqlanadi. Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikning kech bosqichlarida ultratovush tekshiruvini o’tkazishda platsentaning g’ayrioddiy lokalizatsiyasi aniqlanadi. Homila va platsenta bachadon devorlari bilan o’ralmagan bo’ladi.

Shubhali holatlarda laparoskopiya amalga oshiriladi – minimal invaziv terapevtik va diagnostik aralashuv, bu sizga qorin bo’shlig’idagi homiladorlikni ishonchli tasdiqlash va ba’zi hollarda (homiladorlikning dastlabki bosqichlarida) tuxum hujayrani hajmli operatsiyasiz olib tashlash imkonini beradi. Keyingi bosqichlarda qorin bo’shlig’i a’zolariga xorion unib chiqishi bilan laparotomiya talab qilinadi. Qorin bo’shlig’i homiladorligi uchun operatsiya hajmi platsentaning joylashuvi bilan belgilanadi. Organni tikish yoki rezektsiya qilish, ichak anastomozi va boshqalar talab qilinishi mumkin.

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikni erta aniqlash va o’z vaqtida jarrohlik davolash bilan ona uchun prognoz odatda qulaydir. Kech tashxis qo’yish va asoratlarni rivojlanishi bilan noqulay oqibatlarga olib kelish xavfi juda yuqori (qon ketish natijasida o’lim, ichki organlarning jiddiy shikastlanishi). Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikning muvaffaqiyatli yetukligi ehtimoli juda kichik. Adabiyotda homiladorlikning kech davrida muvaffaqiyatli operativ tug’ilishning alohida holatlari tasvirlangan, ammo bunday natija kazuistik deb hisoblanadi. Ta’kidlanishicha, qorin bo’shlig’idagi homiladorlik natijasida tug’ilgan chaqaloqlarda ko’pincha rivojlanish anomaliyalari mavjud.

Энг сифатли қора седана ёғи капсуласи – ALHADAYA

🔹Кўпчиликнинг қийнайдиган гипертонияни олдини олишда;

🔹Қандли диабетга қарши курашишда;

🔹Ревматизм ва бўғим касалликларининг олдини олишда;

🔹Жигар ва буйрак муаммолардан халос этишда;

🔹Турли бактерия, вирус, шамоллаш ва гриппнинг олдини олишда;

🔹 Aллергия, инсон организмида яшаб, соғлом ривожланишга йўл қўймайдиган паразитлардан халос бўлишда;

🔹Иммунитетингизни бақувват қилиб, чарчоқ, ҳолсизлик, уйқусизлик ва ҳазим қилиш тизимини яхшилашда яқиндан кўмаклашади.

Боғланиш ва тўлиқ маълумот

Тел : +998 99 842 88 86

Телеграм : @al_hadaya_2

Расмий саҳифа : www.alhadaya.uz

44830cookie-checkQorin bo’shlig’idagi ( bachadondan tashqari, ektopik ) homiladorlik haqida ma’lumot – sababi, belgilari, tasnifi, tashxislash, davolash va oldini olish