Laringit ( hiqildoq va ovoz boylamlarining shilliq qavati yallig’lanishi ) haqida ma’lumot – sababi, belgilari, tasnifi, tashxislash, davolash va oldini olish

Laringit – hiqildoq va ovoz boylamlarining shilliq qavatidagi o’tkir yoki surunkali yallig’lanish jarayoni, ko’pincha virusli tabiatga ega. Bu o’zini quruqlik hissi, tomoqdagi achishish, ovozning bo’g’ilishi yoki yo’qligi, «qichqirayotgan yo’tal sifatida namoyon qiladi. Yosh bolalarda soxta bo’g’ma(krup)ning rivojlanish xavfi mavjud – laringeal shilliq qavatning shishishi, havo oqimini to’sib qo’yish. Asosan, prognoz qulay, kasallikning o’tkir shakli surunkali shaklga o’tishi mumkin.

O’tkir laringit

O’tkir laringit kamdan-kam hollarda mustaqil kasallik sifatida rivojlanadi. Odatda bu O’RI, qizamiq, gripp, ko’k yo’tal, qizil yugurik va boshqa bir qator mavsumiy kasalliklarning namoyon bo’lishidan biridir.

O’tkir laringitning rivojlanish xavfi umumiy yoki mahalliy gipotermiya, changli havo va bezovta qiluvchi moddalarni ingalatsiyalash, ovoz boylamlarining haddan tashqari kuchlanishi, chekish, gastroezofagial reflyuks va spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish bilan ortadi. Xavf omillari sifatida kekirdakdagi yoshga bog’liq o’zgarishlar (ovoz paychalarining deformatsiyasi, shilliq qavatning gidratsiyasining yetarli emasligi, mushaklar atrofiyasi) bo’lishi mumkin.

Tasnifi

Shikastlanishning tabiati va chuqurligiga qarab, o’tkir laringitning ikki shakli ajratiladi:

• O’tkir kataral laringit. Jarayon shilliq qavat, shilliq osti va halqumning ichki mushaklarini o’z ichiga oladi.
• O’tkir flegmonoz laringit. Halqumning sirt qatlamlari, mushaklari va boylamlarining yiringli shikastlanishi. Ba’zida tog’ay va suyak usti pardasigacha ta’sir qiladi.

Belgilari

Kasallik to’liq salomatlik yoki yengil shamollash fonida o’tkir boshlanadi. Bemorlar halqum quruqlik, qizish, qichishish, tirnash xususiyati haqida shikoyat qiladilar. Ba’zida begona jismning hissi, yuzaki yo’tal huruji yoki yutish paytida og’riq paydo bo’ladi. Ovoz «o’tiradi», qo’pol va hirqiroq bo’ladi.

Ehtimol, bemor faqat pichirlashda gapirishi mumkin bo’lgan afoniyaning rivojlanadi. Tana harorati normal yoki subfebril bo’ladi. Biroz vaqt o’tgach, yo’tal nam bo’ladi, yo’talayotganda ko’p miqdorda shilliq yoki shilliq yiringli balg’am ajralib chiqadi. O’tkir laringitning davomiyligi 7-10 kun. Aksariyat hollarda tiklanish sodir bo’ladi. O’tkir osti yoki surunkali laringitga o’tishi mumkin.

Asoratlari

Yallig’lanish jarayonining subglottik bo’shliqqa tarqalishi bilan halqumning o’tkir stenozi rivojlanadi. Yosh bolalarda o’tkir laringit ba’zan laringeal shilliq qavatning kuchli shishishi (soxta krup) bilan kechadi. Havo kirishi qiyinlashadi, bola bo’g’ilib, tashvishlanadi, yig’laydi. Og’ir holatlarda, gipoksiya tufayli, miyaning ishi buzilishi mumkin. Ongni yo’qotish va hatto koma ham rivojlanishi mumkin. Soxta krup belgilari shoshilinch kasalxonaga yotqizish uchun ko’rsatma hisoblanadi.

Tashxislash

O’tkir laringit tashxisi otorinolaringolog tomonidan xarakterli klinik ko’rinish va laringoskopik tekshiruv natijalari asosida belgilanadi. Laringoskopiyada laringeal shilliq qavatning shishishi va diffuz giperemiyasi, ovoz burmalarining qalinlashishi va giperemiyasi aniqlanadi. Ovoz paychalarining yuzasida – balg’am bo’laklari. Gripp bilan, ba’zida shilliq qavatida qon ketishi paydo bo’ladi.

Umumiy qon testida leykotsitoz aniqlanadi. Agar yuqumli vositaning bakterial tabiatiga shubha bo’lsa, og’iz-halqumdan surtma va tamponlarni bakteriologik tekshirish amalga oshiriladi.

Davolash

O’tkir laringit ambulatoriya sharoitida davolanadi. O’tkir respirator virusli infektsiyalar fonida paydo bo’lgan o’tkir laringitda bemorga yotoqda dam olish buyuriladi. Boshqa hollarda, ishdan ozod qilish faqat ish tabiati doimiy chiqishlar bilan bog’liq bo’lgan shaxslarga (diktorlar, rassomlar, o’qituvchilar va boshqalar) beriladi.

O’tkir laringit bilan og’rigan bemorlarga iloji boricha gaplashmaslik tavsiya etiladi. Gapirayotganda, iloji boricha pastroq gapirish kerak, lekin pichirlab emas, nafas olayotganda so’zlarni talaffuz qilish kerak. Ratsiondan achchiq, sovuq va issiq ovqatlar chiqarib tashlanadi. Chekish va spirtli ichimliklar ichish cheklanadi. Qalin, yopishqoq balg’am bilan balg’am ko’chiruvchi (suyuq zira ekstrakti, kaliy bromidi, altey ildizi ekstrakti) va balg’amni suyultiruvchi dorilar (ambroksol, bromeksin, atsetilsistein) buyuriladi. Iliq qaynatilgan suv ichish tavsiya etiladi. Yallig’lanishni kamaytirish uchun bo’yin hududida bug ‘ ingalatsiyasi va isitiladigan yarim spirtli kompresslar qo’llaniladi. Aerozolli antibiotiklar mahalliy ravishda qo’llaniladi. Chalg’ituvchi protseduralar bajariladi (xantal plasterlari, yengil issiq oyoq vannalari). O’tkir laringitning uzoq davom etishi va davolanishning samarasizligi bilan antibiotik terapiyasi amalga oshiriladi.

Prognoz qulay. Ba’zi hollarda o’tkir laringit surunkali holatga o’tishi mumkin.

Surunkali laringit

Surunkali laringit o’tkir laringitning natijasi bo’lishi mumkin yoki bezovta qiluvchi omillarga (changli havo, tirnash xususiyati beruvchi moddalarni ingalatsiyalash, chekish va boshqalar) uzoq vaqt ta’sir qilish natijasida rivojlanishi mumkin. Ba’zi kasb egalarida (ma’ruzachilar, diktorlar, rassomlar) laringit halqum mushaklari va boylamlarining doimiy ravishda haddan tashqari kuchlanishi natijasida yuzaga keladi.

Tasnifi

Zararlanishning tabiati bo’yicha kataral, giperplastik (cheklangan yoki diffuz) va atrofik surunkali laringit farqlanadi. Vokal-nutq kasbiga ega bo’lgan odamlarda cheklangan giperplastik laringit (ovoz boylamlarining tugunlari, shuningdek, qo’shiqchi tugunlari yoki qichqiriq tugunlari deb ataladi) rivojlanadi.

Belgilari

Umumiy ahvoli o’zgarmaydi. Bemorlar ovozning xirillashini, tomoq og’rig’ini, ovozning tez charchashini qayd etadilar. Vaqti-vaqti bilan balg’amli yo’tal bo’ladi. Simptomlar jarayonning kuchayishi bilan kuchayadi.

Tashxislash

Surunkali laringit tashxisi uchun asos klinik ko’rinish va laringoskopik tekshiruv ma’lumotlari hisoblanadi. Surunkali kataral laringit bilan og’rigan bemorning laringoskopiyasida laringeal shilliq qavatning konjestif shishi va giperemiyasi aniqlanadi.

Diffuz giperplastik laringitning xarakterli laringoskopik rasmiga shish, giperemiya, shilliq qavatning qalinlashishi, ovoz paychalarining erkin qirralarining fusiform qalinlashuvi kiradi. Cheklangan gipertrofik laringit bilan nosimmetrik nodulyar shakllanishlar kuzatiladi. Halqumning devori qalin shilimshiq bilan to’lgan bo’ladi.

Surunkali atrofik laringit bilan og’rigan bemorni laringoskopik tekshirishda halqum shilliq qavatining quruqligi va yupqalashishi aniqlanadi. Halqum qobiq hosil qiluvchi qalin shilimshiq bilan qoplangan bo’ladi.

Davolash

Yallig’lanishni qo’llab-quvvatlovchi omillarni cheklash, to’g’ri ovoz rejimiga rioya qilish kerak. Bemorlarga chekish, spirtli ichimliklar, achchiq, issiq va sovuq ovqatlardan voz kechish tavsiya etiladi. Iliq ichimliklar, fizioterapiya (kvarts, UVCh, magnetoterapiya), gidroksidli va moyli ingaliyalarni tayinlanadi.

Surunkali gipertrofik laringitda gipertrofiya joylari 5% kumush nitrat bilan kuydiriladi, katta tugunlar jarrohlik yo’li bilan olinadi. Vokal qatlamlarning ortiqcha to’qimasini olib tashlash uchun operatsiya o’tkaziladi. Surunkali atrofik laringit bilan og’rigan bemorlarga har kuni halqumni Lugolning glitserin eritmasi bilan yog’lash tavsiya etiladi. Qobiqlarni yumshatish va ularni bo’shatish jarayonini yengillashtirish uchun proteolitik fermentlarning aerozol preparatlari (ximotripsin, ximopsin) buyuriladi.

Энг сифатли қора седана ёғи капсуласи – ALHADAYA

🔹Кўпчиликнинг қийнайдиган гипертонияни олдини олишда;

🔹Қандли диабетга қарши курашишда;

🔹Ревматизм ва бўғим касалликларининг олдини олишда;

🔹Жигар ва буйрак муаммолардан халос этишда;

🔹Турли бактерия, вирус, шамоллаш ва гриппнинг олдини олишда;

🔹 Aллергия, инсон организмида яшаб, соғлом ривожланишга йўл қўймайдиган паразитлардан халос бўлишда;

🔹Иммунитетингизни бақувват қилиб, чарчоқ, ҳолсизлик, уйқусизлик ва ҳазим қилиш тизимини яхшилашда яқиндан кўмаклашади.

Боғланиш ва тўлиқ маълумот

Тел : +998 99 842 88 86

Телеграм : @al_hadaya_2

Расмий саҳифа : www.alhadaya.uz